Sizlere bu seferki yazımda uzunca bir süre önce fark ettiğim, fakat yeni kaleme aldığım enteresan bir araştırmadan ve tespitten bahsedeceğim.
Mevzu tetiğin geleneksel yayda nasıl bir fayda sağlayacağı düşüncesi ile ortaya çıktı.Acaba atıcıya kusursuz bir nokta atışı,kararlılık sağlayabilecekmiydi mesela ?
Ama önce tetiği kısaca bir tanıyalım;
Geleneksel bir yay için modern yay tetiğinin tarihsel bir anlamı olmasada,makaralı bir yay için tetik vazgeçilmezdir.
Makaralı yaylar bilindiği üzere günümüz için yayın en gelişmiş ve en komplike halidir.Özellikle sessizliği ve nokta atışı sağladığı için av için tercih sebebidir.Ve tabiki bu karmaşık silahın en ilginç parçasınıda tetik makenizması oluşturur.
Bu alet yay kirişini gererken özel el tasarımı sayesinde parmakları korurken,kirişinde çok temiz ve salınımsız bırakılmasını sağlar.Yerine başka alternatifler kullanılmak istenirsede tetik kadar başarılı ve kusursuz olamayacaktır tabiki.
Gelgelelim ''Temiz bir bırakış'' özelliğiyle nam salmış bu başarılı alet,geleneksel bir yayda ise tam anlamıyla sınıfta kalmıştır malesef.Neden mi?
 |
Makaralı Yay Tetiği (İşaret parmağı vazifesi gören parça eklenmiştir) |
 |
| Tetiğin Mandal Tutuşuna Uyarlanması |
Aşağıdaki her iki videoyuda bu tetikle ve aynı ekipmanla (40 Libre yay ve 45 librelik ok) hazırladım.
Fimde görüldüğü gibi tetik kirişi o kadar temiz ve düz bırakır ki ok direkt olarak kabzaya çakılır ve aksi yöne doğru hareket ederek uçuş tam olarak bir fiyaskoya dönüşür,kararlı bir şekilde düz olması gereken uçuş bozulur.Makaralı yayda ok merkezden salındığı için (pencereli sistem) bu durum oluşmaz.
Metrelerce sonra ok kendini toparlasa dahi makbul olan okun yaydan mümkün olduğunca düz çıkmasıdır bildiğiniz üzere.
Oysa aşağıdaki filme göz atarsanız,aynı ekipmanla fakat bu sefer için zihgir kullandığımızda uçuşun çok daha kararlı bir hale geldiğini görüyoruz.
Tetik kirişe hiçbir şekilde,sağa yada sola salınım vermezken,zihgir sağlak bir okçu için sağa doğru ilk salınımı vermiş,kiriş daha sonra normal yoluna devam etmiştir.Bu durumda dikkat edilirse eğer filmde gayet iyi bir şekilde görülmektedir.İşte bu ön hareket okun kıvrılmasına,paradoksa daha rahat girmesine önemli bir ölçüde katkı sağlamıştır.
SONUÇ:
1)Her iki filmde bize geleneksel bir yayda,kirişin doğrusal bir hareketten çok salınımlı bir harekete ihtiyacı olduğunu göstermiştir.
Ayrıca,zihgir geleneksel yaylar için başparmağı koruması,kirişe sürat sağlamasının yanında,kirişede bir ÖN SALINIM vererek ok şaftını kabzaya çarpmayacak şekilde osilasyona soktuğu anlaşılmıştır.
Akdeniz usulü denen 3 parmak atışında da aynı olay yaşanır.Bu seferde kiriş 3 parmaktan kurtulurken bir salınım oluşur ve ok şaftı kabzaya çarpmaz.
Ve çok enteresandır, 3 parmak atışı zihgire kıyasla kabza çarpmasını her nasılsa daha kolay atlatabilmektedir.Sanırım bunda parmakların zihgirden daha uzun olması rol oynamaktadır.
Özetle;
kabzadan kurtulmak için 3 parmak yada zihgir için 'Ön Salınım' yaratmak şart görünüyor.Bu salınım düzgün oluşmazsa eğer kabzaya çakılma kaçınılmaz oluyor.
2) Zihgirin sebep olduğu bu ön salınım ise bende zihgir tasarımıyla alakalı değişik fikirlere de sebep olmuştur.Mesela,
aşağıdaki resimde birbirinden farklı kaş yapısına sahip kimisi düz,kimisi hafif eğimli,bir diğeri ise epeyce eğimli zihgirler bulunmaktadır.
Belki çok daha farklı tasarıma sahip bir başka zihgir bu salınımı çok daha kusursuz oluşturacaktır,kimbilir?
Bu sebeple,farklı tasarım zihgirlerin davranış araştırılmasıda bir diğer yazımızın konusu olma yönündedir.
Sevgi ve saygılarımla,
Mehmet A.Gölhan
