TONÇ DÜĞÜMLÜ KİRİŞİN ÜSTÜNLÜKLERİ VE YAPIMI-BÖLÜM 1

 

Sentetik Tonç Düğümlü Kiriş

Yayımızın iki ucunu birleştiren doğru parçası olarakta diyebileceğimiz kiriş(çile) için belkide en uygun ifade ''yay başlarında biriken enerjinin oka aktarılmasını sağlayan bir araçtır'' olabilir sanırım.Kiriş aslında yayın en dayanıklı parçasıdır ve güç aktarımı sırasında görevini bir hayli stres altında  gerçekleştirmektedir.
Yaylarda denediğim Batı tarzı kirişlerin,özellikle halka(loop) kısımlarının Tonç halkalı Asya-Osmanlı-Türk kirişlerine nazaran daha dayanıksız ve kullanışsız olduklarını gördüm.Yaşadığım olumlu ve olumsuz durumları ve özellikleri sıralarsak,

1)Batı tarzı kirişlerin halkalarındaki sicim sayısı ana kirişin yarısı kadardır ve bu tarz kirişlerin en zayıf noktaları kiriş halkalarıdır.Mesela,14 adet sicim bulunan ana kirişin halkalarındaki herbir kolda 7 sicim(ip) bulunur.Buda kirişin kopma noktasının ''halkalar''olduğunu işaret etmektedir.
Oysaki bir tonç halkasında,her bir kolda 14 sicim bulunabilir ve bu sayıyı kirişteki sicim sayısına dokunmadan ve kirişi daha da ağırlaştırmadan istediğimiz gibi ayarlayabiliriz.Bu özellikte Tonç düğümlü kirişlerin en sağlam bölgelerinin ''Tonç halkaları'' olduklarını göstermektedir.
Örneğin, daha ağır bir yay için batı tarzı kirişe nazaran daha hafif bir kiriş kullanılabilir ve yay kollarının üzerine binen kiriş ve ok ağırlığı bakımından,ok ağırlığı dışında cüzide olsa kiriş ağırlığında da bir iktisad yapılabilecektir.

2)Tonç düğümlü kirişler onarıma-yenilemeye elverişlidirler.Halkalarından kopan Batı tarzı kirişlerin onarılması ve tekrar kullanılması gibi bir lüksleri yoktur ve direkt çöpe atabilirsiniz.Fakat Tonç düğümlü bir kirişte,yıpranan yada kopan bir tonç halkasının düğümünü çözerek yeni bir tonç halkasını tekrar düğümleyebilirsiniz ve eski kirişinizi böylelikle kurtarmış olursunuz.Bu büyük bir avantaj.

3)Her iki tip kirişte halkaların ebatlarını ayarlayabilirsiniz fakat halka kollarının ana kirişle birleştiği o dar açıyı ayarlayabileceğiniz tek kiriş tipi ''TONÇ DÜĞÜMLÜ '' kirişlerdir.

Tonç düğümünün halka kollarına etkisi

Tonç halkaları aralığı eğer iyi ayarlanmamışsa yay başlarının her iki kenarını,yayı her gerişimizde ve atışımızda sürtünerek yerine oturur ve zamanla aşınır.Bu durum batı tarzı bir kiriş için her zaman mevcuttur ve eğer normalden daha büyük bir halka(loop) yapılmadığı sürece de aşınmaya mahkumdur.Tonç halkasındaki sicim sayısını arttırarak yada azaltarak düğümün iriliğiyle ve dolayısıyla halka kollarının aralığıyla da oynamış oluruz.Tek bir halka kolundan Batı tarzlarında olduğu gibi 7 sicimde geçirebiliriz 14 de.

4)Tonç düğümleri kirişin her bırakılışında bir yastık görevi görerek ve kirişi bu değme noktasından biraz kaldırarak halka kollarının sürtünmesini engellemeye yardımcı olur.Düğüm bölgesi,halkanın tonç kertiği bölgesinden sonra en çok yıpranan ve darbe alan ikinci bölge durumundadır.Batı tarzı kirişte bu bölge darbeleri direk ana kiriş üzerine alırken,tonç düğümlü kirişte ise düğüm sargıları ana kirişi korumaktadır.Hasar durumunda da ana kiriş yerine sadece daha küçükçe olan tonç halkası değişimiyle kiriş kurtarılmış olur. 

Görüldüğü gibi,

Tonç düğümlü Kirişler ayarlanabilme,dayanıklılık ve onarılabilme avantajlarıylada bu işe en uygun  tasarım harikalarıdırlar.

Tonç düğümlü kirişin adım adım yapımını anlatacağım ikinci bölümde görüşmek üzere,

Mehmet Gölhan