Bir okun delici uç kısmını oluşturan,genel adıyla temren; hedef tipine ve amaca yönelik olarak imal edilerek sonuçta zeytuni,oval,baklava tipi,üç köşe,dört köşe,yıldız,vs..gibi zengin bir ürün gamına ulaşılmıştır.
 |
| Dövme Çelik Darb(Darp) Temrenleri |
Fakat,Osmanlı-Türk Okçuluğu temren yelpazesi içinde sanırım hiçbir ok Darp(yada Darb) temrenleri ile delicilik konusunda aşık atamaz,boy ölçüşemez.Av yada zırhsız bir düşmana atılan,bir yaprağı andıran geniş temrenleri zırhli bir düşmana atmanız hiçbir işe yaramayabilir fakat bir darb temreni kelimenin tam anlamıyla bu işin piridir ve büyük bir ihtimalle affetmez.Peki neden büyük bir ihtimalle dedim ki....?
Bunu dememin sebebi;atılan okun düşman zırhına tam dik olarak rast gelmemesi ihtimalidir.
Nedense,bütün tarihi savaş filmlerinde zırhlı askerler hiç bir hata payı olmaksızın keklik gibi vurulurlar.Oysa eminim ki vurulan onlarca zırhlı asker kadar, zırhlarından ok seken ve savaşa devam eden asker sayısıda küçümsenemez sanırım.Filmlerde bu durum gene gösterilmez :)
Çünkü bir ok ne kadar delici olursa olsun yanlamasına duran bir zırhı delmenin ihtimali çok düşüktür.Bir darb temreni için en mükemmel vurma açısı tahmin edersiniz ki 90 derecedir.
(Günümüzde tank zırhları da bu mantığa hitap edecek şekilde,yani tank eksenine dik olmayacak şekilde tasarlanmakta ve imal edilmektedir.Amaç tank zırhına dik gelmeyen top mermilerini sektirebilmek,tankı adeta 'dokuz canlı bir kedi' ye çevirebilmek.)
Darb temrenleri üç köşe,dört köşe,çuvaldızı andıran silindirik bir yapıda yada yıldız kesitlerinde olabiliyor. Batılı kaynaklarda da 'Bodkin' olarak geçen bu tip temrenlerin sizce hepsi aynı mükemmelliktemidirler...?
Hatırlarsanız daha önceki Darb temrenleri ile alakalı yazımda darb okunu bir konserve açacağına benzetmiştim.Çünkü çalışmaları tıpa tıp aynı tarzda dır.Aynı bir konserve açacağı gibi önce saplanırlar ve o deliği yararak metali yırtarlar.
İyi bir darb oku ;
'önce delme,sonrada deliği keserek yarma ve düşük sürtünme vasfına sahip olmalıdır.'
Bu üç özellik bizim darb oklarını yorumlamamızı sağlayabilen bir 'Formül' niteliğindedirler.
 |
| Darb Temrenleri İş Başında(Prinç plaka temrenlere el baskısı uygulanarak delinmiştir.) |
En soldaki kare kesitli Darb temrenini ele alırsak;ingilizlerin bodkin dediği bu temren plakayı önce delerek ve sonrasında da keskin dört kenarı vasıtasıyla plakayı yararak gerekli şartları yerine getirmektedir.Zaten tarihte de işlevselliğini kanıtlamış,savaşlarda başarıyı elde etmiş bir temren dir.
(İngilizler efsanevi 1415 Agincourt savaşında galip gelmelerini tamamen ingiliz okçularına ve zırh delici bodkin'lere borçlu olduklarını bilmektedirler.İngiliz ordusunu ~5000 kadar okçu ve 1000 kadar da piyadenin oluşturması son derece dikkat çekicidir.Bu savaşta Fransız ordusundaki şövalyeler neredeyse yok edilmişlerdir.)
Peki en mükemmel Darb temreni bu temren midir...? ,
yukarıdaki resme dikkatlice bakarsanız eğer ; evet delme ve yarma işlevselliği var fakat keskin dört kenarları dışındaki alanların plakaya sürttüğünü,bir sürtünme engeliyle karşı karşıya kaldığını yarıktan pek fazla ışık sızmadığını da görerek anlayabiliyoruz.Bu sürtünme ok enerjisinin bir kısmını muhakkak ki ziyan edecek, emecektir.
İşte,o kadar öğülmesine karşılık,en azından bir vasfının menfi olması durumu bana göre bu temrenin mükemmellik tacını tehlikeye düşürüyor.Mükemmel olmasa da iş görüyor denebilir,doğrudur.
Mükemmellik ?,peki daha mükemmeli varmı dır? ..Evet, mükemmelik tacı'nın asıl sahibi,
'kare,üçgen,yıldız kesitli fakat tabiki kesici köşeler dışındaki alanları boşaltılmış olanlar dır.'
Yani aşağıdaki resimde solda duran diğerlerine göre daha iyidir.Temrendeki bu boşluklar Telhiste de 'ok yeleğindeki gibi boşluklar' olarak nitelendirilmiş,tanımlanmıştır.İlave olarak;
'zırh ve demir dahil,et-kemik her şeyi deler-geçer' diye bahsi geçer. (Telhis-i Resailat-ı Rumat,sf 131)
 |
| Işığın sızdığı boşluklara bir bakın ;soldaki temrenin plakaya temas miktarı ne kadar az değil mi? |
(Köşeli ve boşlıklu darb temrenleri İngilizler tarafından Tudor döneminde de kullanılmıştır ve Tudor Bodkin'i olarak anılmaktadır.(Mary Rose batığında bu tip ok başları bulunmuştur.)
 |
| Tudor Bodkin'i |
Osmanlı 'köşeleri yelek gibi olan' (Aşağıdaki resimde üstteki temren) diye tanımlanan bu temrenin üçgen ve yıldız kesitli olanlarını da denemiş.(Arayış mükemmel)Fakat bu temrenler arasında delme,kesme ve düşük sürtünme özelliklerini mükemmel bir şekilde doğrulaması sebebiyle,
' üçgen kesitli ve kesici yüzeyler arası boşluklu olanlar zırh delici-darb temrenlerinin en alasıdır.'
 |
Not: Zırh Delici(Darb) Temrenlerin karşılaştırılmasında yayın gücü,çekiş mesafesi,temrenlerin ve ahşap şaftların ağırlığı,uzunluğu,malzeme cinsi v.s. gibi bir çok okun deliciliğini etkileyebilecek önemli etkenler eşit ve sağlıklı bir karşılaştırma için aynı olması gerekmektedir.Bu sebeple,araştırmamızda oklar arasında fark yaratabilecek tek etken olarak ' Temren Kesidi ' kale alınmıştır.
Sevgi ve Saygılarımla,
Mehmet A.Gölhan
