Günümüz dünyasında muşamba denince ilk akla gelen,şu yere serdiğimiz sentetik malzemeden imal edilmiş su geçirmez yer kaplama malzemesi olacaktır şüphesiz.
Hele birde modern türevleriyle de anacak olursak, masa,dolap vs. gibi eşya yüzeylerini kaplayacak şekilde arkası yapışkanlı olan türleri de yaygınca kullanılmaktadır.
Oysa geçmişte kullanılan muşambanın çok daha yaşlı olduğunu,tarihi bir geçmişe sahip olduğunu ifade etmek gerekir.
Anlayacağınız sizlere bu seferki yazımda,günümüz muşambasının büyük büyük dedesinden bahsedeceğim.
Muşamba ilk başlarda kumaşa keten yağı yada balmumu gibi malzemelerin emdirilip kurutulmasıyla elde edilirmiş.Eğer bir yerde yalıtım,su geçirmezlik isteniyorsa o zamanlar için vazgeçilmez olmuştur.Mesela,çadır ve yağmurluk yapımı için başka bir malzeme düşünülemezdi o günler için.
Günümüzde bile sentetik kimyasallara rağmen deri botların,çanta ve kapların,mataraların su geçirmez ve hijyenik hale getirilmesi,deri ayakkabıların parlatılması,kılıç kınları ve kılıç kabzalarındaki derinin yalıtımı,zamanla oluşan çatlamalara karşı korunması amacıyla kullanılmış,kullanılmaya da devam edilmektedir.
Bir düşünsenize,
balmumu emdirilmiş bir kumaş yada derinin artık ne boyaya nede verniğe ihtiyacı vardır.Kendime yaptığım ve kullandığım otantik tirkeşimin yalıtımını da balmumuyla yapmıştım.Nasıl yaptığımı da sizlere makale olarak yayınlamıştım hatırlarsanız.
Özetle balmumu,arı denen bir canlının doğal olarak ürettiği,neredeyse her işe yarayan emsalsiz,mucizevi bir maddedir.
Avuç ve parmaklardaki hakimiyeti,kaymazlığı ve sağlığı korumak maksadıyla ellere krem olarak sürüldüğünü,spor faliyetlerinde ve aksesuvarlarında kullanılabilecek şekilde krem türevlerinin muhtelif ambalajlarda satıldığını biliyoruz.
Zeytin yağıyla karıştırılmış haline de 'Firavun yada firavun hanımı kremi' dendiğini biliyormusunuz?..yüzdeki sivilce vs.lere sürülürmüş.
Ahşap saplı bıçak,balta vs.gibi elle kavranan aletlerin saplarına dahi balmumunun sürülmesi-emdirilmesiyle kabza görevini gören her türlü eşyanın yada silahın ellerle bütünleşmesi sağlanabilmektedir.
İlginçtir,
internette rastladığım yabancı bir forumda,bıçak kabzalarında daha iyi kontrol ve kavrama amacıyla ahşap saplara eriterek balmumu sürüldüğü,üstelik bıçak kabzasının eskisinden çok daha güzel koktuğu bahsedilmektedir.
Gelelim okçuluktaki kullanımına,
yay kirişlerinde balmumu ve türevlerinin kullanıldığını biliyoruz.Günümüzde kiriş yapımında sentetik malzemeler kullanıldığına göre (Su-nem yalıtımı var yani) neden hala kiriş mumu (string wax) kullanılıyor dersiniz?
Tabiki kirişi korumak için.Balmumu yapışkanlığıyla kirişin tel tel ayrılmasını(Tiftiklenme) önlediği gibi,lifler arası doğal bir kayganlıkta sağlar.
Peki yay kabzasını deri yada muşambayla kaplamaktaki amaç nedir? Bıçak sapındaki amaçla aynı yöndedir değilmi? Aslında bir faydası daha vardır ki o da pek bilinmez..el şokunu nispeten azaltmaktır.
Bu manada,
tenis oynayan birinin raket sapı sargısı,bir bisiklet gidonundaki bant sargı ve hatta bir balyozu kavrayan eldeki eldiven de şok emici marifetinin yanında kaydırmazlığıyla da kabza muşambası aynı işlevi görür.
Bu işte malzeme olarak geçmişte deri,kumaş,ip sargı gibi çeşitli malzemeler kullanılmış olsa da kabza muşambasını asıl etkin kılan BALMUMU dur.
Mademki bu işin alamet-i farikası balmumu,
deri yada kumaş,ip ne kullanırsanız kullanın,neticede onlar efendilerine hizmet ederler.....,yani balmumuna.
Mesela,
eski kılıç kabzalarında deriye yada ahşaba balmumunun sürülmesi,emdirilmesiyle kullanıcıya 4 yönde fayda sağlayacaktır.
1)Deri kaplı kabzada kabza şokunu azaltır.Kılıç kullanımı ile elde oluşan marazlara da iyi gelir.
2)Kabza kaymasını önler
3)Kabza kaplama malzemesini çürümelere karşı korur,kötü kokuyu engeller.
4)Kılıç kabza çeliğininin el terinden etkilenmesini,oksidasyonu-paslanmayı önler.
Bu bilgiler belkide geçmişteki bir savaşçının becerilerini arttıran püf noktalarından biriydi,kimbilir?
Uzunca bir süredir şahsen kullanarak test ettiğim,deri ve kumaş muşamba sargısının bana vermiş olduğu his ve intiba kesinlikle müspet yöndedir.
Mesela yazın,
muşamba elimin terlemesini absorbe ederken muhteviyatındaki balmumu da el ısısıyla yumuşayarak yay kabzasıyla elimin birbirine kenetlenmesini sağlar.Bu yapışma o kadar seviyelidir ki kabzayı bırakmak istediğinizde size hiç bir zorluk çıkarmaz.
Muşambada fark ettiğim bir diğer unsurda,
ok şaftının kabzaya zarar vermesini önlemesidir.Zamanla o bölge aşınsada sargı yada deri kaplamayı sökmeden 'Tir geçimi' yamasının yapılması kolaydır.Bunun için bir parça muşamba kesilir ve aşınan bölgeye yamanır...bu kadar kolay.
Muşambanın nasıl hazırlandığını merak ediyorsanız daha fazla bilgi için bu link ten faydalanabiliriniz.
Muşambayı hazırladık.Peki şimdi bunu yay kabzasına nasıl saracağız?
(ESKİ YÖNTEM) TEK PARÇALI SARIM YÖNTEMİ:
İlk önceleri muşambayı soldan-sağa doğru tek parça olarak,birbirlerine hafifçe temas edecek şekilde sarıyordum ki bir bütün olabilsinler diye.
Fakat bu tarz sarımda,kabza ortasında zirveye varılıp,buradan tekrar aşağıya doğru sargıya devam ederken (Şeridi de bir taraftan esneterek,çekiştirerek kabza formuna uydurmaya çalışıyorsunuz tabiki) muşambanın çekiştirmeceden kopmaması kullanılan kumaşın esnekliğine ve kalitesine,birde kabzanın büyüklüğüne kalıyordu tabiki.Dar bir kabzayı sarmak çok daha kolaydır çünkü.
O zamanlardaki kararım ''Daha kaliteli ve esnek kumaş kullanmalıyım'' şeklinde olmuştu.Üstelik bu tarz tek parça sarım sıcak bir hava üfleyici alet-fön kullanmayı da gerektiriyordu.Çünkü sıcak hava yardımıyla eriyen balmumlu bez daha iyi esniyor ve şekil alıyordu.
Belli bir zaman sonra bu iş için çok daha uygun bir sarım metodunun olduğunu keşfettim.Bu tarz sarım yönteminde sıcak hava üfleyicisine ihtiyaç kalmadığı gibi,kopma olayı da yaşanmadan sağlam bir şekilde,hızlıca sarım yapılabilmektedir.Tabiki bu iş için bir fön kullanmak daha iyi bir seçim olacaktır.
Sarım için iki parça muşamba şerit kullanılır.Önce yay kabzasının sol tarafından,özellikle ''Tir geçimi'' bölgesini kapsayacak şekilde sarıma başlanır ve kabza ortasındaki zirveyi biraz geçtikten sonra 1.sarım bitirilir.
 |
| Kabza muşambası-İlk sarım |
Sonra 2.sarım için yay kabzasının öteki tarafından aynı şekilde sarıma başlanır.Sarım soldan-sağa doğru 1. sarımın üzerinde bitirilir.
Sarım bittikten sonra hafifçe kabzayı sıkmak suretiyle el ısısı muşambaya verilir,yada bir fön marifetiyle balmumlu şeridin birbirlerine yapışması sağlanır.
 |
| Kabza muşambası 2.sarım. |
 |
| Ve netice.. |
Kabza Muşambası Nasıl sarılır-Video
Sevgi ve saygılarımla,
Mehmet A.Gölhan
